Ανδρέας Γερούδης
Ο Ανδρέας Γερούδης γεννήθηκε στο χωριό Γαλάτα στις 26 Σεπτεμβρίου 1944. Ήταν το πρωτότοκο παιδί της οικογένειας του Αλέξανδρου Γερούδη και της Ελένης Χαραλάμπους, μιας οικογένειας που έμελλε να μεγαλώσει στο σπίτι της έξι συνολικά παιδιά – πέντε αγόρια κι ένα κορίτσι.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Ανδρέα στο χωριό ήταν όμορφα. Ο Ανδρέας είχε νιώσει έντονα τους μόχθους των γονιών του, που δούλευαν σκληρά στα περιβόλια τους γι’ αυτό και τους πονούσε κι ήταν πάντοτε υπάκουος στις εντολές τους.
Στο δημοτικό σχολείο της Γαλάτας από την πρώτη τάξη είχε δείξει μια έφεση στα γράμματα. Το Σεπτέμβρη του 1956, αφού είχε περάσει μ’ επιτυχία τις εισαγωγικές εξετάσεις, μπήκε στην πρώτη τάξη του Ελληνικού Γυμνασίου Σολέας. Ο Ανδρέας Γερούδης είχε αφήσει άριστες εντυπώσεις στους καθηγητές και στους συμμαθητές του τόσο για το χαρακτήρα του, όσο και για την επίδοσή του.
Αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο Σολέας τον Ιούνιο του 1962, παρακάθισε αμέσως στις εισαγωγικές εξετάσεις της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου, τις οποίες και πέρασε μ’ επιτυχία. Έτσι, από το Σεπτέμβρη του 1962 αρχίζει να φοιτά στο ανώτατο εκπαιδευτήριο του νησιού, με το όραμα να γίνει ένας καλός δάσκαλος.
Το Σεπτέμβρη του 1963 η νέα ακαδημαϊκή χρόνια άρχιζε μέσα σ’ ένα ζοφερό κλίμα, που προμηνούσε πολιτική αναταραχή. Υπήρχαν πληροφορίες για εισαγωγή οπλισμού σε τουρκοχώρια. Οι Τουρκοκύπριοι κατευθύνονταν από κάποια ακραία στοιχεία της ηγεσίας τους σε ανταρσία κατά της Δημοκρατίας. Μπροστά στον ορατό κίνδυνο, οι ελληνοκύπριοι είχαν αρχίσει τότε προληπτικά τη συγκρότηση μερικών λόχων εθνοφυλάκων.
Ο Ανδρέας Γερούδης, μέλος κι αυτός του λόχου της Π.Α.Κ. παρακολουθούσε τα βραδινά μαθήματα αμυντικής τακτικής που γίνονταν στο χώρο της Σχολής τους. Το μεσημέρι του Σαββάτου, 7 Μαρτίου 1964, πάνοπλοι τουρκοκύπριοι στασιαστές είχαν μπει απρόσμενα στην περιοχή της αγοράς της Πάφου κι αφού αιχμαλώτισαν ελληνοκύπριους, τους κράτησαν για πολλές ώρες όμηρους στην τουρκοκυπριακή συνοικία «Μούτταλος» .
Ήταν μια πράξη βίαιη, που είχε προκαλέσει την οργή των ελληνοκυπρίων, με αποτέλεσμα να αποφασιστεί η αντιμετώπιση των στασιαστών μέσα στην ίδια τη συνοικία.
Η επιχείρηση είχε ανατεθεί σε τρεις λόχους από την περιοχή Λευκωσίας, ένας από τους οποίους ήταν κι αυτός της Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Τα λεωφορεία με τις ενισχύσεις έφτασαν στο Κτήμα τις πρωινές ώρες της Δευτέρας, 9 Μαρτίου 1964.
Πλησιάζοντας προς τις τουρκοκυπριακές συνοικίες , οι ιερολοχίτες φοιτητές δέχτηκαν ομοβροντία πυκνών πυρών από τα βαριά όπλα των στασιαστών, που καθώς ήταν περιχαρακωμένοι σε άριστα οχυρωμένες θέσεις, μπορούσαν να πολεμούν από πλεονεκτική θέση.
Οι τουρκικές κατοικίες αποτελούσαν πραγματικό οχυρό. Μετά από μια δίωρη, περίπου, ανταλλαγή πυρών, αντιλήφθηκαν τους Τούρκους να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Ο Ανδρέας είχε αναλάβει να ερευνήσει προσεκτικά τα δύο σπίτια, για να εξασφαλίσει τα νώτα των συναγωνιστών του από ακροβολιστές, που πιθανόν να ήσαν κρυμμένοι σ’ αυτά.
Περνώντας μέσα από την πρώτη κατοικία, που βρήκε εγκαταλειμμένη, μπήκε στη δεύτερη πηδώντας μέσα από το ανοικτό παράθυρο ενός άδειου δωματίου. Στις 9 Μαρτίου 1964 ο ηρωικός νέος είχε κτυπηθεί από μια αδέσποτη σφαίρα, που είχε περάσει μέσα από την ανοικτή πόρτα της αυλής. Ο θάνατος του ήταν ακαριαίος.
Πάνος Ιωάννου Μυρτιώτης, Ήρωες δάσκαλοι της Κύπρου,
εκδ. ΠΟΕΔ, 1997
